تعریف
ارزش افزوده در قانون تجارت ایران تعریف شده است. مالیاتی است که غیر از تولید کننده اصلی هر واسطه ای موظف است یک بار آن را پرداخت و در مرحله بعد آن را از مشتری اش دریافت و به حساب دولت واریز نماید. در واقع مالیاتی است که خریدار (مصرف کننده) در زمان استفاده از خدمات یا همراه با خرید کالا در طول فرآیند تولید و خدمات می پردازد و دریافت کننده مبلغ بایستی مالیات دریافتی را به دولت پرداخت نماید. این مالیات برای تمامی کالاها و خدماتی که در برابر پول انجام میشود تعلق می گیرد.
مالیات بر مصرف را باید تمام واسطه ها در کسب و کار ها و انواع مختلف کالا ها و خدمات از مصرف کننده ها و متقاضی ها کسب و دریافت کنند و در آخر به حساب سازمان امور مالیاتی کشور به عنوان شخص نماینده واریز کنند. در یک تعریف ساده و روان می توان گفت که ارزش افزوده یک مالیاتی می باشد که مشتری یا شخص خریدار آن خدمات یا کالا ها باید پرداخت کنند. ما در ادامه، توضیحات کلی مالیات بر ارزش افزوده، پرداخت ارزش افزوده و سایر موارد را ارائه می دهیم.
مالیات بر ارزش افزوده دارای نام دیگری می باشد که معمولا به نام VAT معروف می باشد.
این مالیات ارزش افزوده و گواهی ارزش افزوده در واقع در چندین سال اخیر توسط دولت ها تصویب شده است. مالیات بر ارزش افزوده در واقع از اشخاص حقیقی و حقوقی و اشخاصی که دارای کسب و کار ها می باشد در طی فرآیند تولید تا زمان توزیع گرفته می شود.
برای مثالی در زمانی که یک مانتو یا یک لباس تولید می شود تا زمانی که به دست مشتری برسد چندین نوع خدمت بر روی آن لباس یا مانتو صورت می گیرد که مالیات آن ها باید به صورت مخصوص و جداگانه در نظر گرفته شود.
مالیات بر ارزش افزوده در واقع به چندین دسته کلی تقسیم بندی می شود شامل: دسته مصرفی، دسته درآمدی و دسته تولیدی. مشمولان باید مالیات بر ارزش افزوده را تا زمان تعیین شده پرداخت کنند تا این افراد مشمول جرائم نشوند.
مدارک مورد نیاز
- کد اقتصادی
- کپی مدارک اعضای شرکت اعم از شناسنامه و کارت ملی ( براساس آخرین تغییرات)
- آگهی تاسیس شرکت
- آخرین تغییرات شرکت
- وکالتنامه
- آدرس کامل سکونت پیمانکار
- تلفن ثابت و همراه پیمانکار و در صورت امکان مدیر عامل
- کد پستی پیمانکار
- مجوز فعاليت (گواحي صلاحيت يا نام شركت در سايت رتبه بندي)
- كد پستي دفتر و يا در صورت نبود كد پستي محل فعاليت يا منزل
روند کلی
- ثبت نام اولیه ارزش افزوده شرکت
- دادن برگ ثبت نام اولیه همراه با مدارک فوق الاشاره (مدارک ثبت نام اولیه ارزش افزوده)
- ثبت نام مرحله دوم پس از آمدن رمز عبور
- دادن کلیه مدارک فوق برای اداره دارایی (اظهار نامه برای سه ماهه های سالهای قبل از تاسیس تا سالی که قرار است ارزش افزوده ثبت نام و گواهی صادر شود – برگ اولیه و مرحله دوم ثبت نام و شناسه کاربری و رمز عبور- نامه (به شرح زیر) – کپی کلیه قرار دادها برای ثبت نام مرحله آخر و صدور گواهی ارزش افزوده
نحوه محاسبه مالیات
ارزش افزوده در هر یک از سطوح واحد اقتصادی قابل محاسبه است، سطوح شامل: طبقه (متشکل از چند واحد اقتصادی دارای فعالیت مشابه)، گروه (متشکل از چند طبقه) ، بخش (متشکل از چندگروه) ، قسمت (متشکل از چند بخش) و بالاخره کل اقتصاد (شامل کلیه قسمت های اقتصادی)
جهت ثبت موارد مربوط به محاسبات مالیات و عوارض ارزش افزوده باید ۴ سرفصل مجزاء تعریف شود:
- حساب مالیات بر ارزش افزوده خرید
- حساب مالیات بر ارزش افزوده فروش
- حساب عوارض خرید
- حساب عوارض فروش
ماده 14 – میزان مالیات، با توجه به ارزش کالا که در صورتحساب موجود می باشد محاسبه می شود. چنانچه برای کالا؛ صورت حسابی وجود نداشته باشد، اسناد و مدارک بیانگر این مطلب باشد که ارزش کالا به صورت واقعی اعلام نشده، مالیات آن کالا با توجه به بهای روز آن کالا یا خدمات محاسبه می شود.
تبصره – موارد زیر از منابع محاسبه مالیات نمی باشد:
الف ـ تخفيفات اعطائي؛
ب ـ ماليات موضوع اين قانون كه قبلاً توسط عرضه كننده كالا يا خدمت پرداخت شده است؛
ج ـ ساير مالياتهاي غير مستقيم و عوارضي كه هنگام عرضه كالا يا خدمت به آن تعلق گرفته است.
ماده ۱۵ ـ ماليات واردات كالا، از ارزش گمركي كالا (قيمت خريد، هزينه حمل و نقل و حق بيمه) به علاوه حقوق ورودي (حقوق گمركي و سود بازرگاني) درج شده در اوراق گمركي محاسبه می شود.
ماده ۱۶ ـ نرخ ماليات بر ارزش افزوده، يك و نيم درصد مي باشد.
تبصره ـ نرخ ماليات بر ارزش افزوده كالاهاي خاص به شرح زير تعيين مي گردد:
انواع سيگار و محصولات دخاني، دوازده درصد (۱۲%)
انواع بنزين و سوخت هواپيما، بيست درصد (۲۰%)
ماده ۱۷) تبصره ۱ ـ در صورتي كه مؤديان مالیات پرداخت شده توسط مودیان بیشتر از مبلغ اصلی در هر دوره باشـند، مبلغ اضافه پرداختی جهت ماليات های دوره بعد محاسبه خواهـد شـد و در صـورت تقاضـاي مؤديان، مبلغ اضافه ماليات پرداخت شده استرداد خواهد شد.
تبصره ۲ ـ در صورتي كه موضوع فعالیت مؤديان جز موارد معاف از ماليات باشد و يا مشمول ماليات نباشند، ماليات هاي پرداخت شده بابت این موارد دریافت نمی شود.
تبصره ۳ ـ در صورتي كه فعالیت مورد نظر، معاف از ماليـات باشد، تنها مالیات فعالیت هایی که مشمول ماليات هستند، منظور خواهد شد.
تبصره ۷ ـ ماليات هايي كه زمان خريد كالاها و خدمات، توسط شهرداري ها و دهياري ها پرداخت مي گردد، طبق مقررات اين قانون، قابل تهاتر و يا استرداد خواهد بود.
موارد معافیت از ارزش افزوده
طبق ماده 12 قانون مالیات بر ارزش افزوده؛ موارد معاف از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به شرح ذیل می باشد:
- برنج ، سویا ، نان ،شکر ، شیر خشک مخصوص تغذیه کودکان، آرد خبازی ، پنیر ،حبوبات، شیر ، قند ، روغن نباتی و گوشت
- اموال غیر منقول
- فرش دستباف
- رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاهها بر اساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیأت وزیران میرسد.
- صندوق های قرض الحسنه مجاز، خدمات بانکی و اعتباری بانکها ، صندوق تعاون و موسسات و تعاونی های اعتباری
- محصولات کشاورزی فرآوری نشده
- خوراک دام وطیور
- دام و طیور زنده ، آبزیان ، زنبور عسل و نوغان
- موسسات دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی با تایید هیأت وزیران و حوزه های گیرنده هدایا ، کالاهای اهدایی به صورت بلاعوض به وزارتخانه ها
- انواع کود ، سم ، بذر ، نهال
- خدمات حمل و نقل عمومی و مسافری درون و برون شهری جاده ای ، ریلی ، هوایی و دریایی
- کتاب ، مطبوعات ، دفاتر تحریر وانواع کاغذ چاپ و تحریر و مطبوعات
- خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق ، موضوع قانون مالیاتهای مستقیم
- خدمات درمانی ( انسانی ، حیوانی ، گیاهی )، خدمات توانبخشی و حمایتی، انواع دارو و لوازم مصرفی درمانی
- امور اقتصادی و دارایی ، درمان وآموزش پزشکی ، انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق آیین نامه ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه های علوم تحقیقات و فن آوری ، بهداشت ، آموزش و پرورش و کار و امور اجتماعی ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیات وزیران میرسد
- کالاهایی که همراه مسافر و برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق مقررات صادرات و واردات وارد کشور میشود مازاد بر آن طبق مقررات این قانون مشمول مالیات خواهد بود .
- اقلام با مصارف صرفاً دفاعی (نظامی و انتظامی ) و امنیتی بر اساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیات وزیران میرسد فهرست مذکور از اولین دوره مالیاتی پس از تصویب هیات وزیران قابل اجراء خواهد بود.
طبق ماده 13 قانون مالیات بر ارزش افزوده؛ صادرات کالا و خدمت به خارج از کشور از طریق مرزهای رسمی کشور، مشمول مالیات این قانون نمی باشد و چنانچه مالیاتی در این باره پرداخت شود، با ارایه برگه خروجی صادره توسط گمرک ( در مورد کالا ) و اسناد و مدارک ، میتوان مبلغ را باز پس گرفت.
تبصره – چنانچه مسافران کشورهای خارجی بابت خرید کالاها، مالیاتی پرداخت نمایند، تا دو ماه پس از تاریخ خرید آن ها، پس از ارایه اسناد و مدارک قابل دریافت خواهد بود.
سوالات متداول
در ابتدا طبق قانون طلا فروشی ها هم باید همانند سایر مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند و این قانون پرداخت مالیات بر ارزش افزوده مشمول آن ها می شد اما با اعتراض های مکرر طلا فروشی ها بر اساس این که طلا یک نوع کالا مصرفی به حساب نمی آید و غالبا برای سرمایه گذاری ها در بازار ها رد و بدل می شود. با اعتزاضات پی در پی طلا فروشی ها، این قانون پرداخت مالیات بر ارزش افزوده از این صنف برداشته شد و دیگر طلا فروشی ها از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف شدند.
هم اکنون طلا فروشی مالیات بر ارزش افزوده پرداخت نمی کنند و فقط باید اجرت طلا ها و جواهراتی که ساخته شده اند را به صورت مالیات غیر مستقیم پرداخت کنند. این مالیات پرداخت بر ارزش افزوده فقط شامل خرید مواد اولیه و مواد اصلی می باشد و مشمول موارد دیگر آن نمی باشد.